• door Menno van der Beek •
Over Volodymyr Zelensky, Een bericht uit Oekraïne |
Volodymyr Zelensky, vroeger acteur, nu de president van een Oekraïne in oorlog, heeft rond de oorlog in Oekraïne, nu al haast een jaar oud, honderden toespraken gehouden, vanuit het hoofdkwartier in het gebombardeerde Kiev, via videoverbindingen voor De Verenigde Naties, de USA, Nederland en het Verenigd Koninkrijk. En altijd wist hij zijn gehoor aan te spreken op wat het mee kon laten voelen met wat Oekraïne voelde, hij had het over Pearl Harbor in Amerika, over de Blitz tegen Londen in het VK en over het bombardement op Rotterdam in Nederland. Altijd was hij kort, gefocust en ter zake, emotioneel maar niet dramatisch, hij kwam vragen maar niet bedelen, hij kwam sympathie wekken maar niet zeuren, en altijd wist hij het grote perspectief te vinden: de oorlog in Oekraïne doet ertoe, ook voor jullie. En voor zijn eigen volk was het na zijn korte toespraak na de grote aanval in februari duidelijk: wat de geruchten ook zijn, de president is niet gevlucht en niet gevangen genomen. Via een zelf geschoten video laat hij zien dat hij in het midden zit, in zijn legergroene shirt, bereid om alles te doen, wat er gedaan moet worden, midden in de strijd. En hij was nog korter dan anders, en glashelder: ‘Goedenavond. Wij allen zijn hier. Onze militairen zijn hier. Onze samenleving is hier. We verdedigen onze onafhankelijkheid. En van nu af aan zal dat altijd zo zijn.
Zelensky weet als geen ander de trol in zijn hemd te zetten
Vincent Steur schreef in de Belgische krant De Morgen ook over de communicatieve vaardigheden van Zelensky, en haalde een dichter aan: ‘Om de Sovjetinvasie van Tsjecho-Slowakije van zich af te schrijven, dichtte W.H. Auden August 1968: “The Ogre does what ogres can, Deeds quite impossible for Man. But one prize is beyond his reach: The Ogre cannot master speech.”’ Ofwel: De trol vertoont trollen-gedrag, geen mens die zoiets ooit bedacht. Maar één ding kan een trol dus slecht: geen trol die ooit iets zinnigs zegt. En Zelensky weet als geen ander wat je moet zeggen, en hoe je dat moet zeggen, om de trol in zijn hemd te zetten.
In dit boekje heeft de president de toespraken geselecteerd die hij voor de lezers in het westen ook na het uitspreken nog relevant zijn. En ja, het is een zeer indrukwekkend klein boekje van een dikke honderd bladzijden geworden, in geel en blauw. Het is theatraal, zeker, en het is slim geschreven, toegegeven, en tegelijk is het zo strak geformuleerd dat het niet eenvoudig tegen te spreken valt, dat is waarschijnlijk vooral, wat het zo goed maakt. Neem dit voorbeeld, uit de toespraak voor de Knesset, het Israëlische parlement, via een videoverbinding, op 20 maart 2022: ´Ik kan blijven vragen waarom we geen wapens van u kunnen krijgen. Of waarom Israël geen zware sancties tegen Rusland heeft ingesteld en het ook het Russische bedrijfsleven niet erg moeilijk maakt. Maar het is aan u, geliefde broeders en zusters, om met een antwoord te komen. En ook het volk van Israël zal met dat antwoord moeten leven. De Oekraïners hebben hun keuze gemaakt. Tachtig jaar geleden hebben Oekraïners Joden gered. Daarom wonen er in ons land nog steeds Rechtvaardigen onder de Volken. Volk van Israël, op dit moment staat u voor dezelfde keuze.’
En wie dan nee zegt, of zelfs maar stil afzijdig blijft, gaat niet ontspannen naar bed, stel ik me zo voor. Het is of geweldig geschreven of het is gewoon waar.
• N.a.v. Volodymyr Zelensky, Een bericht uit Oekraïne. Vertaling Pon Ruiter. De Bezige Bij 2022, € 15,-