• door Judith Visser •
Over Haruki Murakami, De stad en zijn onvaste muren |
Lezen in de nieuwe Murakami is alsof je een droom binnenstapt, een droom waarvan je deelgenoot wordt. En ook wanneer je het boek uithebt, blijft de droom bestaan en blijf je er in zekere zin mee verbonden.
Dromen, fantasiewerelden en mythische elementen zijn vaste onderdelen in het oeuvre van de Japanse schrijver Haruki Murakami (1949), onder andere bekend van de romans Norwegian Wood, Kafka op het strand, 1q84 en De moord op Commendatore.
De stad en zijn onvaste muren is zijn vijfentwintigste roman, gebaseerd op een novelle uit 1980 waar Murakami indertijd niet helemaal tevreden mee was. Toch liet het idee hem nooit los. Veertig jaar later keerde hij terug naar de stad, pakte het verhaal weer op en tot zijn grote opluchting heeft hij het kunnen herschrijven.
De droom begint bij een zeventienjarige jongen die verliefd wordt op een meisje van zestien. Ze wonen niet bepaald bij elkaar in de buurt en kunnen elkaar daarom maar een of twee keer per maand ontmoeten. Een prille liefde groeit. Tijdens hun wandelingen vertelt het meisje over een stad met hoge muren. Al pratend en door de vragen van de jongen wordt de stad stukje bij beetje opgebouwd. De stad is ommuurd, heeft een poortwachter en er zijn eenhoorns. Ook is er een bibliotheek met oude dromen en een torenklok zonder wijzers. Er ontstaat een diepe geestelijke verbondenheid tussen de twee jonge mensen. In deze stad woont namelijk de ware ik van het meisje, de hoge muren om de stad zorgen ervoor dat niemand onuitgenodigd binnen kan komen. Door over deze stad te vertellen nodigt ze de jongen uit om naar deze stad te komen, zij is er de bibliothecaris en hij mag de dromenlezer zijn. Maar hij is gewaarschuwd, haar ware ik zal hem niet herkennen in deze stad met hoge muren, haar ware ik kent hem immers nog niet.
Op zeker moment verdwijnt het meisje. De jongen krijgt in elk geval geen bericht meer van haar. Hij schrijft haar een aantal brieven, maar krijgt geen brief meer terug. Hij gaat langs bij haar huis, maar daar wonen andere mensen. Na een aantal jaar besluit hij toch zijn leven weer op te pakken, maar het meisje kan hij niet vergeten. Al zoekend levend en levend zoekend belandt hij in de stad met hoge muren, hij begrijpt zelf nauwelijks hoe. Daar ontmoet hij het meisje weer, maar zij herkent hem niet. In eerste instantie is de vreugde om haar weerzien groter dan de moeite dat zij hem niet herkent. Maar uiteindelijk komt hij voor de keuze te staan in welke wereld hij wil leven.
Het tweede deel van het verhaal vertelt over de jongen die inmiddels een veertiger is. Hij vermoedt dat hij ontsnapt is uit de stad met hogen muren. Maar wat is werkelijkheid en wat niet? Als lezer zoek je met de jongen mee. Hij besluit zijn leven in Tokio, met goedbetaalde baan, op te geven en verhuist naar een stadje in de bergen waar hij directeur van een kleine bibliotheek wordt.
De stad en zijn onvaste muren is een verhaal over zielenroerselen. Het vertelt over het zoeken naar een ware ontmoeting tussen twee mensen, over kwetsbaarheid, maar ook jezelf afschermen, ‘je muren optrekken’. Maar muren blijken onvast te zijn, als je bereid bent ze te weerstaan of er overheen te klimmen. Zo is de jongen op zoek gegaan naar de stad waar het meisje zichzelf kan zijn, maar waar zij hem nog niet kent. Maar het betreden van de stad lijkt geen verlossing te bieden. De wereld zonder het meisje is een eenzame wereld waarin de jongen niet losraakt van zijn herinneringen aan haar. Maar in de stad mét het meisje is hij ook eenzaam, zij herkent hem niet en hij kan daar met haar niet de liefde delen die ze eerder samen deelden. Leven in twee werelden is niet vol te houden.
Zo wisselen meerdere realiteiten zich af in dit boek. Wanneer je je in het verhaal bevindt is dit zonder meer duidelijk, maar wanneer je je niet in het verhaal bevindt is het lastig uit te leggen. Het is alsof je meegenomen wordt in een droom, die je vraagt je ontspannen mee te laten nemen. Enerzijds is de droom niet bepaald spannend, anderzijds is het toch zo pakkend dat je wilt blijven lezen.
• Haruki Murakami, De stad en zijn onvaste muren. Vertaling Elbrich Fennema. Atlas Contact 2024, 640 blz., € 34,99