‘Ik ben rooms-islamitisch opgevoed’

Door Gerda van de Haar

Liter 101 opent met een kort verhaal van de in Noord-Limburg opgegroeide Ramy El-Dardiry (1985). Plaats van handeling van deze vertelling is Alexandrië. Wie is de schrijver?

Kom je vaak in Egypte?

In mijn vroege jeugd kwamen we er als gezin. Later, aan het eind van de middelbare school en tijdens mijn studie- en promotietijd, probeerde ik zelf zo om de twee, drie jaar naar Egypte te gaan. De meeste tijd bracht ik dan door in Alexandrië, de stad van mijn vader en zijn familie. Een bijzondere plek, omdat je de rijke geschiedenis voortdurend voelt, maar nauwelijks ziet. Die geschiedenis kreeg ook vorm door de verhalen van mijn vader over het kosmopolitische Alexandrië: veelkleurig, levendig, met vrijheid om elkaar te ontmoeten. Het contrast met de huidige sfeer is groot. Soms kun je dreiging voelen, je merkt het aan de voorzichtigheid die mensen in acht nemen. 

En natuurlijk is Alexandrië voor mij een stad van de zee. Egypte is het land van de Nijl, maar Alexandrië omarmt de zee. De beweging, het licht, de geur, de verre horizon – dat zorgt voor inspiratie, voor reflectie.

Het licht, zeg je. Ging je proefschrift daar ook niet over?

Ja (lacht), een natuurkundig onderzoek, we waren bezig met de verstrooiing van het licht. Dat kun je vanzelfsprekend ook poëtisch benaderen… Ik ben pas recent fictie gaan schrijven, naast mijn onderzoekswerk op het Centraal Planbureau. De interesse voor onderzoek heb ik van mijn vader. Ik merk dat ik door het schrijven ook weer dichter bij de leefwereld van mijn moeder kom. Op een vrije manier zijn mijn broers en ik door haar ‘rooms-islamitisch’ grootgebracht. We zaten in Limburg op een katholieke school, vierden kerst met mijn moeders familie, en kregen zo als vanzelf een deel van het roomse leven mee. Mijn moeder vond de islam interessant en bekeerde zich. De taal van de koran had haar geraakt. Net als psalmen uit haar jeugd. De afwezigheid van de strikte roomse hiërarchie werkte voor haar bevrijdend. Ze was een tijdlang actief bij de Nederlandse organisatie voor moslimvrouwen.

Zijn religie en wetenschap voor jou twee verschillende werelden?

Ze komen samen in dezelfde persoon natuurlijk. Geloof is voor mij iets van het hart. Ik denk dat het daarom ook moeilijk is de koran recht te doen door louter de tekst te lezen of te analyseren. De tekst wil klinken, gereciteerd worden.

Ramy El-Dardiry (1985) is schrijver en onderzoeker. Hij publiceerde korte verhalen in Kluger Hans en NRC Handelsblad. In 2020 ontving hij de El Hizjra Literatuurprijs (categorie proza) en won hij samen met zijn broer Timor de PrinsjesRede. Met dezelfde broer publiceerde hij in 2007 een opiniestuk in NRC Handelsblad, waarin de twee een lans breken voor een minder geforceerde houding tegenover religie in de publieke ruimte. In zijn werk vermengt hij werelden, waarbij hij put uit zijn opvoeding en zijn ervaringen in de wetenschap, het bedrijfsleven en bij de overheid.